alýver guvenlýk - İLKYARDIM

İLK YARDIM

Herhangi bir hasta ya da yaralının sağlık ekibi gelene kadar çevre şartlarından yararlanarak hayat kurtarmaya yönelik yapılan ilaçsız müdahaleye “İlkyardım” denir.

AMAÇ:

Hayat kurtarmak

Hasta (yaralının durumunun daha da kötüleşmesini önlemektir.)

· Bunun için müdahaleyi tam ve doğru yapmamız gerekir.

İLKYARDIMCI:

- Sakin olmalı

- Bilgili olmalı

- Emin olmadığı uygulamayı yapmamalı

- AAS ( 112) ile hızlı bağlantı kurmalı, gerekiyorsa 110, 155, 156 aranmalı

- Kendini tanıtmalı ve güven ortamı sağlamalıdır

- Duygusal olmamalı

- Hızlı ve doğru müdahale etmeli

- Koordinatör olmalı

ACİL MÜDAHALE

Anında müdahaleyi gerektiren önceden bilinmeyen durumdur.

3 adım söz konusudur;

BELİRLE:

Kara mahalli emniyet açısından uygun mu / değil mi araştırın. Değilse AAS (Acil Ambulans Servisi ) arayın. 2.bir kara ihtimaline karşı uyarılarda bulunun. Eğer yaklaşabiliyorsanız ilk yardımda bulunun.

UYAR

: Acil Ambulans Servisini arayıp yardım isteyenin;

- Ne olduğu? (Trafik kazası, düşme, kalp krizi, vs.) açık ifade gerekiyorsa olay yerinin açık adresi, bilinmiyorsa okul, büyük yapı, tepe, vs. yerlerden tarif ediniz.

- Kendinizi tanıtıp, telefon numaranızı veriniz

- Kaç hasta ölü-yaralı var bilgi veriniz

- Hastalara ne yapabiliriz diye sorun

KATIL:

- Tepeden tırnağa kontrol edin

- AAS (112) gelene kadar müdahaleye devam edin

- Kendinizi tanıtıp hemen bilinç kontrolü yapın,

- Solunum ve dolaşımı kontrol edin

- Eğer solunum ve dolaşım var ama bilinç kapalı ise koma pozisyonu verin

- Eğer solunum ve dolaşım yok ise hemen TYD ( Temel Yaşam Desteği)’ne başla

- Bilinç açık ise kendinizi tanıtıp yardım için onay alın.

HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ NASIL YAPILIR?

Hastanın değerlendirmesini yapmak için:

- İyimisiniz? ,size yardım edebilirmiyim? Ben ilk yardım diyerek cevap vermesini kontrol edin.

Cevap yok (şuursuz, bilinci kapalı)

- AAS (112)’yi arayın

- Hava yolunu kontrol et-aç

- Soluk alışı ve dolaşım belirtilerini kontrol et

- Solunum ve dolaşım yoksa HEMEN TYD ye başla

- Gerekli ise kanamayı kontrol et-durdur

Dolaşım Olmadığının Belirtileri:

- Soluk olmaması

- Öksürük olmaması

- Hiçbir hareket olmaması

- Soluk veya kül rengi deri

Cevap Veriyor (Şuuru, bilinci açık)

- Yardım için izin al

- Gerekli ise kanamayı kontrol et-durdur

- Tepeden tırnağa kontrol yap

- Eğer uygunsa ilk yardım yap

- Şoka karşı koru

- Eğer gerekli ise AAS (112)’arayın

Ne zaman ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’yi

Aramalıyım?

AAS (112)’yi ara eğer hasta;

- Şuurunu kaybetmiş veya şuurunu kaybediyor ise

- Göğüste ağrı veya basınç varsa

- Soluk almada zorluk çekiyorsa

- Şiddetli biçimde kanaması varsa

- Karında ağrı veya basınç varsa

- Kanama geçiriyor veya kusuyorsa

- Konuşmada bozukluk, şiddetli baş ağrısı veya felç ise

- Başından, boynundan veya sırtından yaralanmış ise

- Kemik kırılması vb. ihtimali varsa

YAŞAM ZİNCİRİ

Yaşam zinciri ani bir hastalığın olması veya yaralanmanın belirlenmesinden itibaren derhal olması gereken olaylar sırasını temsil eden bir konsepttir. Hastanın yaşamda kalması ve kurtarılması bu olaylar zincirine bağlıdır. Temel fikir hastanın tıbbi müdahalenin yanına götürülmesinin yerine acil tıbbi müdahalenin hastanın yanına getirilmesidir. Bir vatandaş olarak, sizin bu yaşamda kalma zinciri içindeki pozisyonunuzun önemini anlamanız hayati bir önem taşımaktadır. Siz bu zincirde ilk üç halkayı oluşturursunuz. Yaşamda kalma zincirinin nasıl işlediği aşağıda açıklanmıştır:

1. Acil durumun belirlenmesi

—Sizin acil bir durumu belirlemeniz

2. ACİL AMBULANS SERVİSİ

(112)’nin hızlı bir şekilde harekete geçirilmeli

(112 veya diğer belirlenen acil numaralar):

—112 ‘ yi ararsanız veya çevrenizdeki diğer ilgili birine aratırsınız.

3.Yaşam kurtarıcı yardımı yaparsınız [TYD, suni solunum, erken defibrilsyon (AED) ve/veya ilk yardım]:

—Hastanın ihtiyacına göre uygun ilkyardımı yaparsınız.

4. ACİL AMBULANS SEVİSİ (112) gelir ve ileri düzeyde tıbbi yardımı sağlar (erken kalp elektro şoku (defibrilsyon) veya gerekli olan diğer tıbbi yardımlar)

—AAS (112) gelir ve bakımı üstlenir.

5. Hastane bakımı:

—Hastanın hastaneye varışından itibaren acil servis personeli bakımı üstlenir.

6.Rehabilitasyon:

—Tıbbi sorun giderildikten sonra, rehabilitasyon uzmanı hastayı önceki sağlık durumuna getirmek için çalışmaya başlayacaktır.

7.Hastanın iyileşmesi:

—Hasta iyileşir.

Acil durumun oluşmasından sonra yaşamda kalma zinciri uygulanırsa, hastanın kurtulma veya sakat kalmama şansı artar.

TEPEDEN TIRNAĞA KONTROL

Bunun için ilk yardımı yapan, hastayı tepeden tırnağa kontrol eder ve yaralanmaları belirler ve ilkyardımı yapar. Bundan önce, ilk yardımı yapan şunları kontrol etmiş olabilir: Hava yolunun açılması, solunum, kan dolaşımı, şiddetli ve kontrol edilmeyen kanama.

TEPEDEN TIRNAĞA KONTROL İÇİN YAPMANIZ GEREKENLER:

1.Kendinizi tanıtın ve ilk yardım için hastanın iznini alın. Hastaya derhal ilk yardım yapılması gereken yaralanma olup olmadığını kontrol edeceğinizi söyleyin. Eğer hastanın çarpma ile yaralanmasından şüpheleniyorsanız, kontrole ilk önce baş ve boyunu destekleyerek başlayın. (Eğer çevrenizde bir kişi daha varsa, siz ikincil yaralanmaları kontrol ederken onun baş ve boynu desteklemesini ve sabit tutulmasını sağlayın.)

2.Görülebilen yaralanmalara bakmadan önce, hastaya şunları sorun:

—Ne oldu?

—Nereniz ağırıyor?

Eğer hasta ani bir hastalıktan şikâyetçi ise, hastaya sorun:

(Ani hastalık bölümüne bakın)

—Kendini nasıl hissediyorsun?

—Bu soruna ne yol açtı?

—Bu soruna neden olabilecek herhangi tıbbi bir sorununuz var mı?

—En son ne zaman ve ne yediniz?

3.Hastanın hayati işaretlerini kontrol edin:

—Solunum-Soluk sayısını sayın ve soluk alma sesini kontrol edin

—Nabız atışı-Nabız hızlımı yavaş mı?

—Deri durumu- Deri nemli ve yapışkan mı? Sıcak veya soğuk mu? Deri solgun bir şekilde mi gözüküyor?

—Gözler-gözbebeği büyümüş mü? Küçülmüş mü? Veya eşit değimli (Bir göz bebeği büyük diğeri küçük mü) Gözlerde canlılık yok mu?

4.Açıkça görülebilecek yaralanmalar için aşağıda belirtilen bölgeleri tepeden tırnağa kontrol edin.

—Baş ve boyun

—Göğüs

—Karın

—Bacaklar

—Eller ve ayaklar

—Omurilik

(Omuriliği ellerde ve ayaklarda hissi, gücü ve hareketliliği de değerlendirerek kontrol edin) İlk yardımı yapan kişi bu değerlendirme sırasında hastanın kımıldamamasından emin olmalıdır.

Genel Triaj (Ayrıştırma) Prensipleri

Acil olay sahasında birden fazla hasta/yaralı varsa, yardımı yapanlar yaralanan hastaları öncelik sırasında veya sınıflandırmaya koymalıdır. Bu süreç çok sayıda hastaya yardım etmek ve bakım yapmak için yarar sağlayacak en iyi yoldur. Yardım eden kişiler hastalar aşağıdaki dört guruba göre ayrıştırılmalıdır.

1.Kritik: Düzeltilebilir veya başarıyla yardım edilebilir Hayatı tehdit edici yaralanmalar veya hastalıklar. Örnek: Solunum durması veya tıkanması, şüphelenilen kalp krizi, şiddetli kanama, şuursuzluk veya cevap vermeme, ciddi baş yaralanmaları, açık göğüs yaralanmaları, şüphelenilen bir belkemiği yaralanması, karın bölgesinde yaralanma, şiddetli yanık, şiddetli şok v.b. belirleme zamanı çok önemlidir. (bir dakikadan daha az sürede)

2.Ciddi: Hayati tehlike olmayan yaralanmadır. Örnek: Aşırı olmayan kan kaybı, aşırı olmayan yanık, kırık, göz yaralanmaları ve diğer yaralanmalar veya hastanın kendinde olduğu diğer hastalıklar.

3.Yürüyebilen: Yaralı-Hasta kendindedir veya sınıflandırma için gösterilen bölgeye yürüyebilir haldedir. Bu grup ilk önce bir duyuru ile belirlenebilir: Yürüyebilenler lütfen daha emniyetli (belirtilen bir alan) yere geçsinler.

4.Ölümcül yaralılar veya ölüler: Beyni gözüken, başı kesilmiş olan ve vücudundan parça kopmuş olan hastalar. 20dakikadan fazla kalp durmasına giren hasta (aşırı hypothermia (soğuma) veya soğuk suda boğulma sebebiyle kalp durmasına giren hastalar hariç)

HASTAYI KIMILDATMA !!!

O bölgede kalmak hayati tehlike arz etmiyorsa hasta kesinlikle olayın olduğu yerden kımıldatılmamalıdır. İdeal olarak, ACİL AMBULANS SERVİSİNİ (112) gelir ve acil duruma yerinde müdahale eder. Eğer olay yerinde kalmak hayati tehlike yaratıyorsa, İlkyardımı yapan, aşırı özen ve dikkat gösterilmeli ve hastayı kımıldatma sırasında daha fazla kötüleştirmemelidir. Bu sırada omurga (ve omurilik) herhangi bir bükülme veya gereksiz bir hareketten korunmalıdır.

HASTANIN POZİSYONU

Eğer hastayı sırt üstü yatırmak zorunda iseniz, hasta tek bir vücut olarak başı ve boynu bükülme hareketinden koruyarak yuvarlanmalıdır. Hastayı yuvarlarken eğer mümkünse çevrenizden birinin yardımı ile çevirin. (Bu uygulamayı kursta öğreneceksiniz)

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

Bu bölümde anlatılan başlıca konular aşağıdadır:

— Hava yolunun açılması

— Hava yolunu engelleyen cisimlerin temizlenmesi

— Suni solunum ile birlikte kalp masajı yapılması (TYD)

SOLUK ALMA

Bir kişi soluk aldığında, hava ağız ve burundan girer gırtlak dan geçer. Gırtlak iki geçiş yoluna ayrılır, birincisi yemek borusu ve diğeri ise soluk borusudur.

Soluk borusundan geçen hava sol ve sağ ana bronşlardan akciğerlere girer. Ana hava tüpü bronşiol olarak adlandırılan küçük alt tüplere ayrılır. Bronşiol’in bittiği yerden alveol denilen küçük ince keseler başlar. Bu keseler hava değişim istasyonlarıdır. Oksijen ve karbondioksit alveol ve damar duvarlarından geçerek değiştirilir. Oksijen kan dolaşımına girer ve tüm vücudun hayatı organlarını ve dokularını besleyerek vücutta dolaşır. Kandaki oksijen kullanıldığında, yan ürün karbondioksit ciğerlere yapılacak geri dönüş için kanda bırakılır. Kişi soluk verdiğinde, oksijenin kullanılmayan kısmı ve karbondioksit soluk borusundan geçerek ciğerden çıkar.

Solunum durduğunda, kalp birkaç dakika boyunca kan pompalamaya devam eder; böylelikle mevcut oksijen stoklarını betine ve vücudun geri kalan kısmına taşır. Erken yapılan kurtarma çabaları çoğu zaman solunumu durmuş veya boğulmuş hastanın kalbinin durmasına engel olur.

SOLUNUMUN DURMASI HALİ

Genel olarak yetişkinler her 5 saniyede 1 kez soluk alır. Bir çocuk veya bebek her 3 saniyede 1kez soluk alır. Kişinin solunumu durması halinde beyin, kalp ve akciğerler gibi hayati organlar kısa bir süre için oksijen almaya devam edilebilir.

SUNİ SOLUNUM

Şansımız var ki normal solunum ile aldığımız havada bulunan oksijenin büyük kısmı kullanılmadan dışarıya atılır. Havayı içimize çektiğimizde, yaklaşık olarak atmosferden aldığımız havanın içinde %21 oksijen vardır. Normal olarak her solunumda aldığımız oksijenin yaklaşık %5’ini kullanırız.

Havayı dışarıya verdiğimizde, %16 oksijen (oksijenin kullanılmayan kısmı) akciğerlerimizden solunum yolundan geçerek dışarıya çıkar. Kullanılmayan bu oksijen kendi kendine solunum yapamayan hasta için suni solunum (solunum desteği) da kullanılabilir. Soluk yoksa hemen TYD ne başlayın.

- Birinin soluk almadığını nasıl söyleyebilirim?

- ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)

- ’ne zaman aramalıyım?

- Suni solunum nasıl yapılır?

Bu sorulara cevap vermek için yetişkinler, çocuklar & bebekler için TYD uygulama rehberini takip edin.

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ (TYD)

Belirlemeleriniz sırasında, hastanın şuursuz (bilinci kapalı, kendinde değil) olduğunu, soluk almadığını ve hareket etmediğini saptayabilirsiniz. Bu kişinin kalbi durmuştur.

TYD’ nin anlamı kalp-akciğer desteğidir. TYD (kalp-akciğer yardımı) kişinin solunum yapmadığı her zaman yapılmalıdır. Solunum ve nabız durduğunda-ani ölüm-oluşur.-Ani Ölümün-pek çok sebebi olabilir. Boğulma (suda), elektrik çarpması, zehirlenme, boğulma (soluk borusunun tıkanmasıyla), duman yutulmasıyla, ciddi yaralanmalarda… Fakat en yaygın olan kalp krizidir (Kalp krizi belirtilerine bakın).

—Ani Ölüm-bazı durumlarda geri çevirebilir.

Anında yapılan TYD uygulamasıyla birlikte hızlı bir şekilde harekete geçirilen ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) hatanın ileri tıbbi teknikler ile tedavi edilmesi için yeterince uzun süre yaşamda kalmasına yardımcı olur.

Kalp durmalarının pek çoğunda sadece TYD uygulaması hastanın hayatını kurtarmak için yeterli değildir. Bununla birlikte, yaşamda kalma zinciri içinde gerekli bir halkadır. Belirle-Uyar-Katıl adımlarını hatırlayın. TYD’ni başlatmakla ve uygulamakla, hastayı-ani kalp ölümünden-geri getirmek için gerekli olan zamanı uzatmaya çalışmış olursunuz. TYD’nin yanı sıra AED (Automated External Defibrillator-Otomatik Eksternel Defibrillator) kullanımı yaşam şansını arttıracaktır.

TYD uygulayarak beyin faaliyetlerini sürmesini sağlamak, için en iyi yol ise ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’yi uyarmak ve kalp durmasının başlangıcının ilk 4 dakikası içinde TYD’ı uygulamaya başlamaktır. İdeal olarak, ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) 10 dakika içinde gelip, gelişmiş kalp tedavisini sağlamalıdır. Bir acil durumu belirlediğinizde kaybedecek zamanınız yoktur. Her saniyenin önemi vardır.

YAPTIĞIM TYD UYGULAMASININ ETKİLİ OLDUĞUNU NASIL ANLAYABİLİRİM

- Her seferinde göğüs kalkar iner.

- Hastanın rengi koyulaşmaz

TYD UYGULAMASINI NE ZAMAN BIRAKMALIYIM?

- Eğer hasta tekrar solumaya başlarsa,

- Diğer bir eğitilmiş kişi devam ederse, ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) personeli devam ederse,

- Devam edemeyecek kadar bitkin düşmüşseniz,

- Doktor size durmanızı söylerse

Amerikan Acil Ambulans Servisi Doktorları Birliğinin tavsiyelerine göre aşağıdaki durumlarda TYD’ başlamak ve 30 dakikadan fazla devam etmek gerekir.

1. Bir saatten daha az soğuk suda kalma (memelilerin soğuk dalış refleksi vücut metobalizmasını yavaşlatır)

2. Çığ altında kalma

3. Hypothermia (Soğukta kalma)

4. Yıldırım çarpması

TYD UYGULAMASININ BAŞLATILMAMASI GEREKTİĞİNİ NASIL ANLARIM?

Solunum olmadığı her zaman TYD uygulamasına derhal başlanmalıdır. Bununla birlikte, hastanın uzun süre önce öldüğü açık olarak belli ise, TYD uygulamasına başlamayınız.

HASTANIN ÖLDÜĞÜNÜN İŞARETLERİ NELERDİR?

— Kaskatı Kesilmek (vücudun aşırı şekilde sertleşmesi)

— Doku bozulması

— Morluk (zaman geç tikçe kan dolaşımının olmamasından dolayı kan vücudun alt kısımlarında birikir. Genellikle mor bir renk.)

HASTA KUSARSA NE YAPILMALI?

Kusma mide gerilmesi olarak adlandırılan durumun sonucunda oluşmuş olabilir. Bu çocuklarda daha fazla yaygındır. Genlikle suni solunum yaptıran ilk yardımcının soluğu çok hızlı ve fazla miktarda vermesi sonucunda hava mideye yitilir.

Eğer hasta kusarsa:

- Kusma bitene kadar hatayı yan tarafına çevirin/yanına yatırın

- Bir bezi parmaklarınıza sararak hastanın ağzını silerek temizleyin.

- Ağzın temizlendiğinden emin olun.

- Gerekiyorsa TYD’ ye devam edin.

UNUTMAYIN

Soluk verirken, göğüsün hava ile şişmesini izleyin. Sadece göğüsün yeterince şişmesine yetecek kadar üfleyin. Göğüsün geri inmesini bekleyin ve yeniden üfleyin.

Uygulama yapmadan önce, TYD yaparken gerçekten ne yaptığınızı resimlere de bakarak kavramaya çalışalım.

TYD MEKANİZMASI NASILDIR?

Kan akciğere pompalandığında oksijeni alır ve vücudun diğer kesimlerine oksijeni taşır. Kalp atışı olmayınca (Nabız yokluğu) oksijen hayati organlara ulaşamaz. Kısa bir süre sonra oksijensiz kalan hayati organlar ölmeye başlar.

Kalp doğal elektriksel sinyal ile (kasılır) atar. Kalp bu elektriksel sinyali dakikada 60 ile 100 kez arasında (kasılır) alır. Bundan dolayı, kalp durması olduğunda, müdahaleyi yapan kişi, kalbin bu normal fonksiyonunu göğüs kompresi (basıncı) ile yerine getirmelidir.

Göğse kompres (basınç) yapınca, kalbi göğüs kafesi ile sırt arasında sıkıştırırsınız, böylece kanın atar damarlardan hayati organlara gitmesini sağlarsınız. Etkili bir göğüs kompresi (basıncı) normal kan dolaşımının sadece ¼ ile 1/3 arasında bir dolaşım sağlar.

Böylece, TYD sadece kısa bir süre yaşamda tutmak için etkilidir. Daha önce belirtildiği üzere, pek çok kalp durması vakasında TYD kendi başına hayat kurtarmak için yeterli değildir. Bununla birlikte, TYD (kalp akciğer yardımı) yaşamda kalma zinciri içinde tam bir tıbbi yardımın gelip devir alana kadar beyin fonksiyonlarını sürdürmek ve desteklemek için başlanması gereken hayati bir uygulamadır.

Kalp, yumruk yapılmış bir el büyüklüğünde kas yapısından oluşmuş bir pompadır. Göğüs kemiğinin arakasında, göğüsün ortasında ve omurganın önünde yer alır. Kalp damarlar, kalp kasına kan sağlayan özel damarlardır.

Temel Yaşam Desteği uygulama rehberine geçmeden önce, uygumla şekilleri amacıyla yaş sınıflandırmalarını bilmeniz önemlidir.

BEBEK ÇOCUK YETİŞKİN

(0–1) (1–8) (8 VE YUKARISI)

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ-YETİŞKİN-ÇOCUK

1.Bilinç Saptaması:

Ne olduğunu anlamaya çalışın.

- İyi misiniz? –diye sorun.

Cevap verip vermediğini belirleyin.

- İyi misiniz? –diye yüksek sesle sorun.

Hareketini engelleyecek şekilde başını tutarak.

Omzuna yavaşça dokunun veya hafifçe sarsın.

Kazazede/hastanın yaşadığını anlayacağınız ses çıkarıyor veya hareket ediyorsa iyileşme pozisyonuna çevirin.

EĞER CEVAP YOKSA…

2.ACİL AMBULANS ÇAĞIRIN

(112’yi veya yerel acil ambulans numarasını arayın.)

Eğer mümkünse yanınızdaki başka birisinin 112’yi arayarak ambulans çağırmasını sağlayın.

3.(A) Hava yolunu açın

Hava yolunu açmak için, hastanın başı hizasında yanına diz çökerek oturun ve baş-çene manevrası ile hava yolunu açın. Bu manevra uygulandığında hastanın nefes borusunu kapatan dil kökü nefes borusunun önünden çekilecektir.

—Baş-çene manevrası;

Bir elinizi hastanın anlına koyun. Diğer elinizi çene kemiğine yerleştirin ve ağzı kapatmadan çene altı zemine dik açı yapacak kadar başı arkaya doğru eğin. Çenenin altındaki yumuşak bölgeye dokunmaktan kaçının. Yumuşak bölgeye yapılacak herhangi bir basınç, dil kökünü arkaya doğru itip soluk borusunu tıklayabilir.

Eğer boyun yaralanmasından şüpheleniyorsanız Baş-Çene manevrasını yavaşça ve dikkat ile yapın.

4.(B) Soluk alıp almadığını kontrol edin

(En fazla 10 saniye)

- (Bak) Yüzünüzü hastanın göğsüne çevirin. Göğüsün inip kalkmasını gözleyin.

- (Dinle) Kulağınızı hastanın burnuna ve ağzına yaklaştırarak dinleyin.

- (Hisset) Soluğu yanağınızda hissedin. Elinizi hastanın göğsüne koyun ve inip kalkmayı hissedin

HASTA EĞER NORMAL OLARAK SOLUK ALIP VERMİYORSA!

Onu yan yatar (iyileşme) pozisyonuna çevirin (Yavaşça ve boynu koruyarak)

5.Yavaşça soluk verin (Kurtarıcı soluk)

(Yetişkinde 2, çocuklarda 5 kurtarıcı soluk ver)

- Soluk borusunu açık tutun (Baş-çene pozisyonunu koruyun)

- Burnu parmağınızla sıkarak kapatın

- Bir soluk alın

- Dudaklarınızı hastanın ağzına yapıştırın (koruyucu bariyer kullanın)

- Yavaşça her birini 1 saniye üzerinde ve hastanın göğsünü yükseltmeğe yetecek kadar soluk verin.

- İlk soluğu verdikten sonra beş’e kadar sayın, sayarken, tekrar soluk alın

- Soluk verirken göğüsün kalkışını izleyin

- Soluk verdikten sonra sayarken göğüsün inmesini gözleyin ve bekleyin.

İkinci soluktan sonra beklemeyin, dolaşım desteğine hemen başlayın.

6.(C) Dolaşım Desteği

— Hastanın yanına omuz hizasında dizleriniz üzerine oturun.

— Elleriniz birbirinin üzerinde olacak şekilde hastanın göğsünün ortasına yerleştirin (Meme hattını birleştiren hayali çizginin ortası) çocuklarda tek el kullanılabilir.

— Hastanın üzerine eğilin (omuzlarınızın ellerinizin tam üst hizasında ve kollarınızın düz olmasını sağlayın)

— 30 kez basınç yapın. Her basınçta 4-5cm bastırın. (Göğüsün 1/3 ‘ü kadar) Basınç hızınız dakikada 100 basınç olacak kadar hızlı olmalıdır.

30 kalp basıncı 2 soluk vermeye, ambulans ekibi veya AED gelene, hastayı diğer bir ilk yardımcıya devredene veya hasta soluk alıp vermeye başlayana kadar devam edin.

YETİŞKİNLER İÇİN

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ UYGULAMA REHBERİ

Bilinç kontrolü yap

(Cevap vermiyorsa)

112’ yi veya yerel Acil Ambulans Servisini ara.

(Yanınızda başkası varsa onun aramasını sağlayın)

HAVAYOLU’ nu aç. SOLUNUMU kontrol et.

Eğer solumuyorsa 2 SOLUK VER

(göğsün yükseldiğini gözlemle)

30 GÖĞÜS BASINCI yap.

(basınç sayısı, sürekli yapıldığında dakikada 100 kez olacak kadar hızlı olmalıdır.

30 GÖĞÜS BASINCI yapıp, 2 SOLUK vermeye

Ambulans ekibi veya AED gelene, başka bir ilkyardımcıya devredene veya hasta hareket edene kadar devam et.

ÇOCUKLAR İÇİN

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ UYGULAMA REHBERİ

Bilinç kontrolü yap

(Cevap vermiyorsa)

Yanınızda başkası varsa onun

112’yi veya yerel Acil Ambulans Servisini aramasını sağlayın.

HAVAYOLU’ nu aç.SOLUNUMU kontrol et.

Eğer solumuyorsa 5 KURTARICI SOLUK VER

(göğsün yükseldiğini gözlemle)

30 GÖĞÜS BASINCI yap.

(basınç sayısı, sürekli yapıldığında dakikada 100 kez olacak kadar hızlı olmalıdır.

Yalnızsan

5 tur 30 GÖĞÜS BASINCI yapıp, 2 SOLUK ver

112’yi veya yerel Acil Ambulans Servisini ara.

30 GÖĞÜS BASINCI yapıp, 2 SOLUK vermeye

Ambulans ekibi veya AED gelene, başka bir ilkyardımcıya devredene veya hasta hareket edene kadar devam et.

ÇOCUK VE BEBEKLERİN GÜVENLİĞİ İÇİN

YETİŞKİNLERİN SORUMLULUKLARI

- Sürekli yetişkin denetimi

- Otomobil emniyeti. EMNİYET KEMERİNİ BAĞLAYIN! Çocuk emniyet oturaklarının diğer emniyet aygıtlarının uygun şekilde kullanımı.

- Tüm su tehlikelerine karşı ilave korumaların sağlanması

- Tüm ateşli silahların uygun bir biçimde saklanması

- Yangın detektörlerinin yerleştirilmesi ve bakılması

- Su ısıölçer aygıtının yerleştirilmesi

- Çocuklar için bisiklet koruma kaksının sağlanması

- Oyuncakların kontrolü (Tehlikeli veya emniyetli olması)

- Emniyetli davranışların öğretilmesi veya örnek uygulayıcı olunması

- Sağlıklı yaşam tarzının öğretilmesi veya örnek uygulayıcı olunması

BEBEKLERDE ANİ ÖLÜM SEBEPLERİ

Bebeklerde TYD’ ne başlamadan önce, bebeklerde ani ölümleri inceleyelim.

Bebeklerde kalp durma genellikle solunum zorluğu veya durmasıyla oluşan oksijen yetmezliği ile oluşur. Bebeklerde kalp durma nadiren kronik kalp hastalığından olur. Bir yaralanma olduğunda, yabancı bir cisim ile soluk borusu tıkandığında (örneğin: oyuncak, yiyecek, plastik parçalar… vb.),boğulmada, elektrik çarpması, duman yutulması, ani bebek ölüm sendromu, ve/veya enfeksiyon durumlarında çoğu kez bebeklerde TYD gereklidir.

ÖNLEME

Bebekle ilgili acil durumlarda ne yapılması gerektiğini öğrenmek önemlidir. Daha da önemlisi kan dolaşımı ve solunum zorluğuna sebep olacak durumların veya bebeğin diğer yaralanma durumlarının önlenmesi için harcanacak zamandır. Eski bir deyimi hatırlayın “Bir gramlık tedbir bir kiloluk şifa değerindedir”.

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ-BEBEK

BEBEKLER İÇİN SUNİ SOLUNUM & TYD UYGULAMA REHBERİ

1. Şuurunun açık olup olmadığını belirle

— Ayaklarının altına iki kez fiske vurun.

Eğer bebek cevap vermez ise…

2. Yardım Çağırtın

Çevredekilerin, ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’yi veya yerel acil numarayı aramasını sağlayın.

Eğer yalnızsanız!

5 kurtarıcı soluktan sonra 30/2 göğüs basıncı/solunumu

5 tur yaptıktan sonra 112’yi arayın.

3.(A) Hava yolunu açın.

Bir elinizi hastanın alnına koyun. Diğer elinizi çenenin kemiğine yerleştirin ve ağzı kapatmadan başı arkaya doğru hafifçe eğin. Çenenin altındaki yumuşak noktaya dokunmaktan kaçının. Oraya yapılacak herhangi bir basınç, dili arkaya doğru itip soluk borusunu tıkayabilir. Eğer boyun yaralanmasından şüpheleniyorsanız, çok dikkatli ve yavaş yapın.

4.Soluk alıp almadığını kontrol edin.

(En fazla 5 saniye)

(Bak) Yüzünüzü hastanın göğsüne çevirin

(Dinle) Kulağınızı hastanın burnuna ve ağzına yaklaştırın

(Hisset) Soluğu yanağınızda hissedin ve elinizi hastanın göğsüne koyarak, göğsün inip kalkmasını hissedin

5.(B)İki kez yavaşça kurtarıcı soluk verin

(Eğer hasta soluk almıyorsa)

- Soluk borusunu açık tutun

- Yüz koruyucu bariyer kullanarak dudaklarınızı bebeğin ağzına ve burnuna yapıştırın.

- 5 kez yavaşça soluk verin, her birini yarım ile 1 saniye arasında sonlandırın.

- Her soluk verdikten sonra tekrar soluk alın

- Soluk verirken göğüsün kalkışını izleyin. Akciğerleri gereğinden fazla şişirmeyin. Göğüs kalkınca soluğu kesin.

- Soluk verdikten sonra göğüsün inmesini gözleyin ve bekleyin.

6.(C) Dolaşım

Bebeğin Başı sol tarafınızda olacak şekilde yanında durun.

Bebeğin göğüs uçları arasında bir çizgi hayal edin.

Hayal ettiğiniz bu çizginin göğüsteki orta noktasına sağ elinizin işaret parmağını getirin ve yanındaki iki parmağınızı işaret parmağınızın yanına yerleştirin.

Diğer iki parmağınızı yerinde bırakarak işaret parmağınızı kaldırın, iki parmağınızın durduğu yer basınç uygulayacağınız bölgedir.

30 GÖĞÜS KOMPRESİ (BASINCI) YAPIN

Basınç direk olarak parmaklarınızın kuvveti ve parmaklarınızla yapılmalıdır.

1cm ile 1.5cm arasında kompres (basınç) uygulayın.

Kompres (Basınç) /soluk döngüsünü tekrarlayın

- 2 soluk ve 30 kez kompres (basınç)

- Bebek tekrar kendiliğinden soluk alana veya

- Başka bir ilkyardımcıya devredene yada

- ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)gelip devir alana dek devam edin.

BEBEKLERDE

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ UYGULAMA REHBERİ

Bilinç kontrolü yap

(Cevap vermiyorsa)

Yanınızda başkası varsa onun

112’yi veya yerel Acil Ambulans Servisini aramasını sağlayın.

HAVAYOLU’ nu aç.SOLUNUMU kontrol et.

Eğer solumuyorsa 5 KURTARICI SOLUK VER

(göğsün yükseldiğini gözlemle)

30 GÖĞÜS BASINCI yap.

(basınç sayısı, sürekli yapıldığında dakikada 100 kez olacak kadar hızlı olmalıdır.

Yalnızsan

5 tur 30 GÖĞÜS BASINCI yapıp, 2 SOLUK ver

112’yi veya yerel Acil Ambulans Servisini ara.

30 GÖĞÜS BASINCI yapıp, 2 SOLUK vermeye

Ambulans ekibi veya AED gelene, başka bir ilkyardımcıya devredene veya hasta hareket edene kadar devam et.

YABANCI CİSİM İLE SOLUK YOLUNUN TIKANMASI

ŞUURU YRİNDE OLAN YETİŞKİNİN VE ÇOCUĞUN BOĞULMASI DURUMUNDA UYGULAMA REHBERİ

1. Hasta konuşabiliyor veya öksürebiliyor mu?

Belirleyin:

- Boğuluyor musun?-diye sorun Eğer hasta öksüremiyor veya konuşamıyor ise, Yardım edebilir miyim? diye sorun ve ilkyardım konusunda eğitim gördüğünüzü açıklayın. Unutmayın ki şuuru yerinde olan bir yetişkin kendisine yardım edebilmeniz için izin vermelidir. Çocuğun ailesi veya refakatçisi, mevcut ise, müsaade etmelidir. Eğer mevcut değiller ise, izin vermiş varsayılırlar.

EĞER İZİN VERİLMİŞSE

2. Sırtına vurun

5 kez tıkanan kişinin sırtına vurun eğer tıkanma geçmezse

3.Karnından baskı yapın

— Hatanın arkasına geçin ve kollarınızı hatanın beline sarın. Göbeğin iki parmak üzeri baskı yapılacak alandır. Yumruğunuzu sıkın, düz tarafı baskı yapılacak alana yerleştirin. Diğer elinizi yumruğunuzun üzerine yerleştirin. Çabukça içeri ve yukarı doğru hızla çekin. Yabancı cisim atılana dek veya hasta şuurunu yitirene dek çakmaya devam edin.(

HAMİLELER İÇİN

- Kollarınızı hastanın koltuk altından uzatarak göğsüne dolayın,

- Yumruğunuzu sıkın, düz tarafını göğsüne yerleştirin.

- Diğer elinizi yumruğunuzun üzerine yerleştirin.

- İçeri (kendinize) doğru hızla ve birbirinin peşi sıra çekin.

- Yabancı cisim atılana dek veya hasta şuurunu yitirine dek çekmeye devam edin.

ŞUURU YERİNDE OLMAYAN YETİŞKİNİN VE ÇOCUĞUN BOĞULMASI DURUMUNDA UYGULAMA REHBERİ

Tıkanan kişi eğer siz ayakta karnına basınç yaparken şuurunu kaybederse

1.Yavaşça yere sırt üstü yatırın

EĞER SOLUK ALMIYOR İSE

2. ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’nin aranmasını sağlayın

3. Hemen 30 göğüs basıncı yapın

4. Ağız içini hızlıca kontrol edin

Yabancı cismi görüyorsanız çıkartın ve TYD’ ye devam edin.

—Yabancı cisim varsa çıkarmak için parmağınıza bariyer (örn. gaz bez gibi) ile koruyarak çengel gibi kullanıp ağzın içine derince daldırılıp temizleyin. (takma dişler eğer yerinden çıkmamışsa yerinde bırakın)

Eğer yabancı cismi görmüyorsanız.

5.Tekrar 30 kez göğüs basıncı yapın

30 göğüs basıncının ardından

— Yabancı cismi kontrol edin, varsa çıkarın.

— Yabancı cismi çıkardıktan sonra, Başa pozisyon verin, solunumu kontrol edin,

Eğer soluk yoksa 2 kez kurtarıcı soluk verin, ardından.

- 30/2 oranında TYD’ ye devam edin.

6.Tıkanan kişi tekrar soluk alana dek veya ACİL AMBULANA SERVİSİ (112) gelip devir alana dek ilkyardıma devam edin.

ŞUURU YERİNDE OLAN BEBEĞİN TIKANMA NEDENİ İLE BOĞULMASI DURUMUNDA UYGULAMA REHBERİ

1.Hastayı değerlendirin

— Bebeğin solunum zorluğunu, yetersiz öksürme, zayıf ağlama veya ağlayamama durumlarını belirleyin.

2.Sırtı Tapışlama

— Bebeğin yüzüstü bir kolunuzun üzerine yatırın ve

— 5 kez sırtını (kürek kemiklerinin arasını) tapışlayın.

— Tapışlama sırasında başa ve boyna destek verin

— Tıkanıklığı etkili şekilde yerinden oynatmak için baş gövdeden aşağıda olmalıdır.

3. Göğüsten hızla ittirmek

— Bebeğin başını ve boynunu destekleyin

— Bebeği eliniz ve kolunuz arasında sıkıştırarak sırt üstü yatırın (Yüzü yukarı)

— Baş gövdeden aşağıda olmalıdır.

— İki parmağınızla, orta göğüs kemiği bölgesi üzerinde göğüs kompresi (basıncı) için kullanılan aynı yere 30 kez hızla bastırın. Göğsü bastırırken göğüs kompresinden (basıncından) daha yavaş bastırın.

4. Cisim yerinden oynayıp çıkarılana kadar veya bebek şuurunu kaybedene kadar 2.inci ve 3.ücü adımları sırası ile tekrarlayın.

ŞUURUNU KAYBETMİŞ BEBEK İÇİN UYGULMA REHBERİ

Eğer bebeğin şuurunu kaybetme nedenini soluk borusunun tıkanmasından dolayı olduğunu biliyorsanız sırt tapışlama/göğüs ittirmeğe devam edin. İlave olarak, çıkmış olan cisimler için ağzın içine bakmalısınız, sonra her sırt tapışlama/göğüs ittirmesinden önce ve sonra soluk vermelisiniz.

1. Hava yolunu aç.

- Boynu fazla gerdirmeyin.

2. Soluk ver.

- Yabancı cisim tıkanıklığı için bebeğin ağzına bakın. Eğer cismi görürseniz ağzı çengel hareketi ile (yanaktan yanağa) temizleyin. Bu temizleme için küçük parmağınızı kullanın.

- Eğer ağız temiz ise, soluk verin (TYD uygulayın).

3. Tekrarlama sırası:

- Sırt tapışlama

- Göğüs basıncın (30 kez)

- Ağzı kontrol et

- Soluk ver (TYD uygula)

Bu sırayla cisim çıkarılana dek veya ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) gelip devir alana kadar devam edilmelidir.

YAN YATIRMA (İYİLEŞME POZİSYONU)

Eğer hastanın/kazazedenin şuuru tam açık değil veya kapanması ihtimali varsa, hava yolunun açık kalmasını sağlamak için yan çevirin.

Uygulama Basamakları:

Kırık varsa kırık uzvu kırık tespit tahtası ile sabitleyin. Kanama varsa durdurun Sağlam tarafa çevirmeyi tercih edin. (Göğüs yaralanmalarında yaralı taraf üstüne yatırın.)

- Hastayı sırtüstü düzgün pozisyona getirin

- Hastanın çevireceğiniz tarafına geçin

- Çevireceğiniz taraftaki (sağlam taraf ) kolunu başının yanına uzatın

- Karşı taraftaki kolu kendi tarafınızdaki yanağına yerleştirin

- Karşı tarafta bacağı dizden bükün

- Kalça ve omuzdan tutarak yavaşça kendinize doğru çevirin (bunu yaparken baş ve boynun düz bir şekilde olmasına dikkat edin)

- Bükülü bacağın dengeyi sağlaması için pozisyonu kontrol edin

- Baş boyun pozisyonunu kontrol edin gerekiyorsa düzeltin

- Hastanın ABC sini değerlendirin

Kalp Krizi, Astım, Göğüs yaralanmasında Yatırma

Belden yukarısı 45 derece eğimli olacak şekilde sırt üstü yarı yatar pozisyon.

Karın yaraIanmaIarında Yatırma

Bir önceki ile aynı fakat dizler karana çekilmiş sırt üstü yatar pozisyon.

Eğer bebeğin şuurunu neden kaybettiğini bilmiyorsanız, şunları yapmalısınız:

1.Belirle

—Cevap verip vermediğini belirle

—ACİL AMBULAN SERVİSİ (112)’ye haber verilmesini sağla

(Eğer yalnız iseniz 5 kurtarıcı soluk verip, beş kez 30/2 TYD yaptıktan sonra Acil Ambulans Servisine haber verin.)

2.Hava yolunu aç.

—Ağız içini kontrol edin Eğer cismi görürseniz ağzı çengel hareketi ile (yanaktan yanağa) temizleyin.

—Başı boynu fazla germeden eğin.

—Soluk kontrolü yapın;

Bak, Dinle ve Hisset

Eğer soluk alamıyor ise

3.Soluk

—5 kez yavaşça kurtarıcı soluk ver eğer verdiğiniz ilk soluk içeri gitmezse devam etmeyin…

—Başı tekrar eğin ve tekrar soluk vermeyi deneyin. Eğer soluk hala içeri gitmez ise... Şuurunu kaybetmiş bebek için tıkanıklık tekniğine başlayın. Bebeğin soluk borusunu tam olarak açana kadar veya ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’ ni gelip devir almasına kadar uygulama sırasına devam edin.

Boğulmalarda İlkyardım

Boğulma nedir?

Boğulma, vücuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesidir.

Boğulma nedenleri:

- Bayılma ve bilinç kaybı sonucu dilin geriye kayması

- Nefes borusuna sıvı dolması

- Nefes borusuna yabancı cisim kaçması

- Asılma

- Akciğerlerin zedelenmesi

- Gazla zehirlenme

- Suda boğulma (*)

- (*) Suda boğulmalarda, boğulma sırasında nefes borusu girişinin kasılmasına bağlı olarak çok az miktarda su akciğerlere girer. Suda boğulanlarda özellikle soğuk havalarda 20–30 dakika geçse bile yapay solunum ve kalp masajına başlanmalıdır ve 5 tur 30/2 TYD yapıldıktan sonra Acil Ambulans aranmalıdır.

Suda boğulmalarda, ağızdan ağza ya da ağızdan burna solunumun suda yaptırılması mümkündür ve bu uygulamaya su içerisinde iken başlanmalıdır. Bu uygulama derin sularda mümkün olmayabilir, bu nedenle hasta/yaralının hızla sığ suya doğru çekilmesi gerekir.

Suya atlama sonucu, boğulma riskinin yanı sıra genel vücut travması ya da omurga kırıkları da akla gelmelidir. Bu nedenle suda, başın çok fazla arkaya itilmemesi gereklidir.

Boğulmalarda genel belirtiler:

- Nefes almada güçlük

- Gürültülü, hızlı ve derin solunum

- Ağızda balgam toplanması ve köpüklenme

- Yüzde dudaklarda ve tırnaklarda morarma

- Genel sıkıntı hali, cevaplarda isabetsizlik ve karasızlık

- Bayılma

Boğulmalarda genel ilkyardım:

- Boğulma nedeni ortadan kaldırılır,

- Bilinç kontrolü yapılır,

- Hastanın yaşamsal bulguları değerlendirilir (ABC),

- TYD sağlanır,

- Derhal tıbbi yardım istenir (112),

- Yaşam bulguları izlenir,

TIBBİ TEDAVİ GEREKTİREN ACİL DURUMLAR/ANİ HASTALIKLAR

Tıbbı tedavi gerektiren pek çok acil durum vardır. Acil durumun gerçek nedeni bilinmese de öncelikle oluşan belirtilere çözüm getirilmelidir. Eğer hastanın durumunun ciddiyeti hakkında şüpheniz varsa derhal ACİL AMBULANS SERVİSİ ( 112)’ yi arayın. Hastanın yaşamı tehlikede olabilir.

Tıbbi Tedavi Gerektiren Acil Durumlar/Ani Hastalıkların Belirtileri:

- Ciltte solgunluk ya da kızarma

- Soğuk terleme

- Baş dönmesi, sayıklama, halsizlik, şaşkınlık

- Bulantı veya kusma

- İshal

- Şiddetli baş ağrısı

- His kaybı

- Konuşmanın bozulması

- Felç

- Soluk alma zorluğu

- Sürekli ağrı veya baskı

- Şuur kaybı

Tıbbi Tedavi Gerektiren Acil Durumlar/Ani Hastalıklar İlk Yardım:

- Hastayı sakinleştirin

- Hastanın rahat şekilde dinlenmesini sağlayın

Hastaya/Çevresindekilere şu soruları sorun

1-Herhangi bir şeye alerjin var mı?

2- Tedavi görüyor musun?

3- En son ne zaman yemek yedin?

4- Bu soruna ne yol açmış olabilir?

— Tıbbi uyarı işaretlerine bakın ( Künye, kolye, dövme, hastalık kartı v.s.)

— Soluk alma ve bilinç değişikliklerini izleyin.

— Hastaya yemek içmek için bir şey vermeyin. (Şeker hastaları hariç)

— Hastanın üşümesini ve aşırı ısınmasını engelleyin.

— Gerekiyorsa tıbbi yardım çağırın.

Eğer Hasta:

Bayılmışsa

Hastayı sırt üstü yatırın ve ayakları 30 cm havaya kaldırın. (Baş ve sırt yaralanmasından şüpheleniyorsanız ayakları kaldırmayın.)

Kusuyorsa

Hastayı yan pozisyona getirin (yan tarafa dönük ve başı kolunun üzerinde)

Astım

Astım alerjik reaksiyon nedeni ile akciğer hava keselerinin ve soluk borusunun daralması sonucu soluk almanın zorlaşması durumudur. Aşırı salgı üretimi soluk verirken hava akışını azaltır.

Astım krizi yutulan, içe çekilen veya vücuda enjeksiyon yapılan (tedavi, böcek sokması) herhangi bir nedene karşı vücudun alerjik tepki göstermesiyle ortaya çıkar. Yorucu bir çalışma veya stres de krizi yaratabilir.

Belirtiler

— Hırıltı/soluk verme zorluğu

— Hızlı nabız atışı

— Endişe

— Boyun damarlarının gerilmesi ve şişme yapması

— Öksürme

— Omuzların kamburlaşması ve soluk alırken göğüsün yukarı çekilmesi.

Astım için İlkyardım:

— Hastayı sakinleştirin ve güven verin

— Hastaya reçete ile verilen ilaçlarını almasına yardım edin

— Hastayı rahat bir pozisyonda dinlenmesini sağlayın. Belirtiler aynı kalır veya kötüleşirse ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’yi arayın. Eğer soluk almada önemli bir değişiklik belirleseniz, hemen yardım çağırın! Herhangi bir sebeple eğer beyine oksijen gitmez ise, birkaç dakika içinde hasar veya ölüm gerçekleşebilir.

Şeker Hastalarına İlkyardım (Dia bet)

Şeker Hastalığı tüm dünyada ölüme yol açan önemli bir hastalıktır. Şeker hastası olan kişiler bazen hastalanırlar çünkü kanlarında ya çok fazla ya da çok az şeker vardır. Dia betik acil durumun belirtileri acil tıbbi yardım gerektiren pek çok hastalık ile aynıdır (acil tıbbi belirtiler konusuna bakın). Eğer kişinin şeker hastası olduğunu biliyorsanız veya size şeker hastası olduğunu söylerse, en son ne zaman yemek yediğini sorun. Kan şekeri düşmüş olabilir. Eğer hastanın bilinci yerinde ve yiyecek ve içecek alabiliyorsa, şekerli su verin. Eğer kişinin sorunu kanındaki şekerin düşmesi ise, verdiğiniz şekerli su ona yardım edecek ve hastalık belirtileri azalacaktır. Eğer sorun kanda aşırı şeker ise, verdiğiniz şeker hastada fazladan bir zarar yaratmaya yetmeyecektir. Bu durumda, belirtilerde azalma yerine artış gözlemlenir. Bu tam bir tıbbi müdahale yapılması gereken acil bir durumdur. Hemen ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) aranmalıdır.

Şeker hastalarına İlkyardım:

1.Hastayla konuşun/cevap vermesini ve tıbbi uyarı etiketlerini kontrol edin.

2.Hastanın bilinci yerinde ise şekerli maddeler verin. Bilinci yerinde değilse-ACİL AMBULANS SERVİSİNİ (112)’yi arayın/soluk alışını ve dolaşımı izleyin ve gerekli bakımı yapın.

3.Şekerli su almasına karşın iyileşme yoksa hemen ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’yi arayın ve soluk alışını ve kan dolaşımını izleyin.

4.Şekerli su iyi gelirse-tüm belirtiler ortadan kalkana kadar hastayı gözlem altında tutun.

Nöbet Geçirme (Sara)

Beynin elektriksel hareketlerinin düzensizleşmesi ile sara oluşur. Sara herhangi bir yaralanma, hastalık, yüksek ateş veya bulaşıcı hastalık sonucunda ortaya çıkabilir. Epilepsi (sara) olarak bilinen kronik hastalık sonucunda da olabilir. Sara nöbeti orta düzeyde olabileceği gibi şiddetli ya da kontrol edilmeyen kas kasılmaları şeklinde görülebilir.

Sara nöbeti geçiren birini izlemek korkutucu olabilir, ancak çoğu kez bu sadece 2-3 dakika sürer. Pek çok kişi hiçbir etki kalmadan iyileşir. Bebekler ve çocuklarda çoğunlukla ateşli hastalık sonucu yüksek ateş nöbeti (havale) görülür. Bu tıbbi bir acil durumdur. Çocuk ya da bebeğin ateşi düşürülmeli ve tıbbi yardım yapılmalıdır.

Sara Nöbetinde İlkyardım:

1.Hastaya zarar verecek çevredeki her hangi bir nesneyi kaldırın.

2.Hastayı tutmayın veya kısıtlamayın veya ağzına bir şey yerleştirmeyin.

3.Hastanın başını yastık, battaniye gibi bir şeyle destekleyin. (Çevrenizde bu tür malzeme yoksa hastanın başını yere çarpmasını engelleyecek şekilde gevşekçe tutun.)

4.Nöbet yatıştığı zaman hastayı yan yatırın. Bu hareket boğulmayı engelleyecektir.

5.Eğer:

— Nöbet nedeninden emin değilseniz

— Eğer nöbet 2–3 dakikadan daha uzun sürerse veya nöbet tekrar ederse

— Hasta hamile ise

— Hasta bilincini yitirmişse

— Nöbet hasta suda iken olursa

— Hasta yaralı ise

ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’yi çağırın.

Şiddetli Alerjik Tepki

Şiddetli alerji durumunda hastanın vücudu herhangi bir maddeye aşırı tepki verir.. Şiddetli alerjik reaksiyonun nedenini tam olarak bilmek mümkün değildir.Bazen Şiddetli alerjik reaksiyon hızla oluşur, diğer zamanlarda 30 dakika veya sonra olabilir.

Şiddetli Alerjik reaksiyonun Nedenleri:

- Böcek ısırması veya sokması

- Yutulan maddeler (Baharatlar, kabuklu çerezler, balık, kabuklu deniz hayvanları veya penisilin v.b ilaçlar.)

- İçe çekilen maddeler (toz, çiçek tozu veya kimyasal madde)

- Enjekte edilen maddeler (Antitoksinler veya penisilin gibi ilaçlar)

- Emilen maddeler (Deri ile temasında bazı kimyasallar aşırı alerjik tepki oluşturabilir.)

Ciddi Alerjik Tepkilerin Belirtileri

- İsilik deri yanması, kaşıntı

- Boğazda ve göğüste sıkışma hissi

- Sesli ve/veya zor soluk alma

- Bulantı

- Yüzün, boyunun, dudakların ve/veya dilin şişmesi

- Bayılma, koma

- Bilincin bulanıklığı

- Baş dönmesi

Bu ciddi bir acil durumdur! Eğer bakım yapılmazsa yaşamı tehdit edici olabilir. ACİL AMBULANS SERVİSİNİ (112)’yi arayın, eğer varsa reçete ile kendisine verilen ilacı uygulayın ve soluk almayı ve dolaşımı izleyin / ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) gelene kadar hayati destek sağlayın.

Kalp Hastalığı

Damar Sertliği Nedir?

DAMAR SERTLİĞİ arterlerin iç duvarında biriken yağ kalıntıları ile oluşan kroner bir hastalıktır. Bu kalıntılar normal kan akışını arterlerdeki geçiş yerlerini daraltmasından dolayı tamamıyla tıkanana kadar zorlaştırır.

Göğüs Ağrısı Nedir?

GÖĞÜS AĞRISI yetişkinlerde Damar Sertliği hastalığı olanlarda sık görülür. Göğüs Ağrısı genellikle fiziksel hareketlerde kendini fazla yoranlarda sık görülür. Göğüs Ağrısı’nın belirtileri kalp krizi ile aynıdır, bununla birlikte, göğüs ağrısı ve diğer belirtiler 10 dakika içinde geçer. Göğüs Ağrısı hastalığı olanlar ilaç kullanabilir. Hasta ilaç kullanıyorsa ilacı almasına yardım edilebilir, fakat yardım eden kesinlikle hastaya ilacı kendiliğinden vermemelidir.

Kalp Krizi Nedir?

Eğer göğüs ağrısı belirtileri 10 dakikadan fazla sürüyorsa kalp krizinden şüphelenilmelidir. Kalp krizi; kalp kaslarını besleyen kan damarlarını daralma vb. nedenlerle kalp kaslarını besleyememesi sonucunda, kalp kaslarının çalışamaz hale gelmesi sonucunda oluşur. Eğer belirtiler ortaya çıkarsa: Hasta fiziksel olarak yaptığı herhangi bir hareketi bırakmalıdır. Vücudun üst bölümünü hafifçe kaldırarak oturmalı veya uzanmalıdır.

Eğer belirtiler birkaç dakikadan fazla devam eder veya kötüleşirse ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) veya diğer acil yerel acil numaraları derhal arayın. Yukarıda gösterilen belirtilerin hepsi her kalp krizinde olmaz. Eğer yukarıdaki belirtilerden bazıları oluşursa, derhal hızlı bir şekilde yardım çağırın. Bu belirtiler kalp krizinin sinyalleridir ve ne kadar fazla beklerseniz kalp o kadar çok zarar görür. Kalp krizinden kurtulmanın yolu belirtilerin hızla görülmesi ve hızlı bir şekilde ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’den yardım istenmesidir. Eğer nabız ve soluk alma durursa, ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) gelip hastaya tam bir tıbbi yardım sağlayana kadar TYD uygulamasına başlayarak hayati organları korumalısınız. Unutmayın ki, hastalar genellikle belirtileri reddederler.

Kalp krizinden ve felçten korunmalıyız. Bazı risk faktörleri genetiktir ve bazıları da yaşam tarzınızla ilgilidir. Genetik olan risk faktörleri yaşam tarzınızdan dolayı olan risk faktörleri ile birleşmesiyle, kişinin kalp krizi ve/veya felç geçirme şansı bir hayli yükselir.

Değiştirilemez Risk Faktörleri

- Ailesel

- Erkek olmak

- Yaşlanmak

Kontrol edebileceğiniz ve değiştirebileceğiniz risk faktörleri

- Sigara içmek

- Yüksek kan kolesterol seviyesi

- Hareketsizlik

- Şeker hastalığı

- Şişmanlık

- Stres

Felç (İnme)

Felç bir bölgeyi besleyen kan damarlarının tıkanması veya hasarlanması ile aynı şekilde sinirlerin hasarlanması sonucunda vücudun ve o bölgesindeki organ veya uzuvların (kol, bacak) beslenmeme veya komut edilememesi sonucu işlevlerini yapamaz hale gelmeleri sonucunda oluşur. Felç durumu suni solunum, göğüs kompresi (basıncı) veya her ikisini birlikte yapmayı gerektirebilir. Felç genellikle yaşın ilerlemesiyle ortaya çıksa da, her yaştan kişide de olabilir felç belirtilerini önceden belirlemek çok önemlidir, böylece tam bir tıbbi yardım anında verilebilir.

Felç İşaretleri ve Belirtileri

- Şiddetli baş ağrısı

- Yüzde, kolda veya bacakta ani hissizleşme veya güçsüzlük

- Açıklanamayan baş dönmesi veya dengesizlik

- Konuşmama, bozuk veya kelimeleri birbirine karıştırarak konuşma

- Genellikle bir gözde kararma veya görüş kaybı

- Şuur kaybı

Değiştirilemez Risk Faktörleri

- Yaş

- Erkek yüksek risk altındadır

- Irk

Kontrol edebileceğiniz ve değiştirebileceğiniz risk faktörleri

- Yüksek kan basıncı

- Sigara içmek

- Şişmanlık

- Yüksek kan kolesterolü

- Şeker hastalığı

- Kalp hastalığı

Bu işaret ve belirtiler sadece kısa bir süre devam edebilir. Böyle bir durumda, bu belirtiler geçici pıhtılaşma belirtileri olabilir. Bunun felç gibi belirtileri vardır, fakat kısa bir sürede kaybolabilir. Geçici belirtiler ileride olacak felç için uyarı işaretidir. Eğer yukarıda belirtilen işaretlerden herhangi biri mevcutsa derhal bir doktora gözükülmelidir.

Eğer şiddetli belirtiler varsa…

1. Hastanın A-B-C durumunu kontrol edin ve ilk yardım yapın.

2. ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’yi ARAYIN!

Felç olan hastanın kurtulma şansından belirtilerin erken görülmesi ve ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’nin hızlı devreye sokulması hayati önem taşır.

MUTLU BİR KALP

- Sigara dumanına maruz kalmayandır.

- Doymamış yağ oranı ve kolesterolü az olup diyeti sevendir.

- Düzenli olarak spor yapmayı sevendir.

Kalbiniz tıpkı aracınızdaki motor gibidir. Eğer iyi bakım yapmazsanız bir gün ne kadar uzun bir süre iyi çalışmasını beklersiniz?

YANIK

Yakıcı özelliğe sahip fiziksel kimyasal ve diğer etkenlerle deri altı dokularda oluşan yaralara denir.

ETKENLERİ

1TERMAL ETKENLER

a-kuru-alev ateş-ısınmış cisimler

b-bahar-sıcak su-erimiş metaller

2.SOĞUK ETKENLER: Soğuk-soğuk rüzgâr

3.KİMYASAL ETKENLER: HCL-Nitrik asit H2SO4 gibi alkalinler

a)sıvı kimyasal: HCL-NİTRİK asit H2SO4 gibi aklenler

b)Gaz kimyasal: kimyasal savaş ajanları(hardal gazı)

c)katı kimyasal: çamaşır sodası

4 RADYASYON: radyoaktif maddeler

5 ELEKTİRİK AKIMI:220 VOLT üzeri yanık sebebidir.

ÇEŞİTLERİ

A)Derinliğine göre

1birinci derecede yanık: üst tabaka yanar deri bütünlüğü bozulmaz. Hassasiyet ve ağrı vardır iz kalmaz. Cilt kızarıktır.

2İKİNCİ DERECEDEN YANIK:

Derinin üst ve alt tabakası yanar. Bül denilen su kabarcıkları oluşur. Deri yer yer yanmış alt deri görülür. Kırmızıdır. Ağrı olan ikinci derecede yanık vücudun

0/020 den fazla ise hayati tehlike olur.

3)ÜÇÜNCÜ DERECE YANIK:

Deri bütünlüğü tamamen bozulur. Kömürleşme görülür. Sinirlerde harabiyet olduğundan ağrı olmaz iz bırakır.

B)GENİŞLİĞİNE GÖRE:

Vücudun 0/020 ve üzerindeki yanıklarda hayati tehlike başlar.

İLK YARDIM

a-yangın yerinden uzaklaştırılır

b-kili yanıyorsa üstü örtülüp söndürülür

c-eğer elbise yapışmış ise çıkarılmaz kaynar sıvı ile yanmışsa çıkarılır

d- 1ve 2 derecede yanıklarda soğuk uygulama buz uygulanır.

e-mikrop kapmaması için temiz örtü konur

f-şuur yerinde ise sıvı gıda verilir

g-yanık yerine bir şey sürülmez büller patlatılmaz.

h-göz ve kimyasal madde yanıkları: bol su ile yıkanıp temiz bezle kapanıp sek edilir

ı-yanmamış kireç varsa kesinlikle su ile yıkanmaz temizlenir.

j-pamuk konmaz yanıkta deri parçaları koparılmaz büller patlatılmaz, ilaç sürülmez

k-en fazla 7–10 dakika soğuk uygulama yapılır

l-bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir

m-AAİ (112)aranır.

GÜNEŞ ÇARPMASI

Uzun süre güneşte kalma sonucu beyindeki ısı merkezinin bozulmasıdır

BELİRTİLERİ

BAŞ AĞRISI

Yüksek ateş

Hızlı nabız

Bulantı

Kusma

Bilinç kaybı

Cilt kuruması

Ciltte kızarıklık

İLK YARDIM

SERİN YERE ALINIR

Soğuk su banyosu yaptırılır, ısı düşürülür ya da buz uygulanır

Bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir AAİ (112)aranır.

SOĞUK VURMASI

O derecede nemli havada veya su içerisinde uzun süre hareketsiz kalması sonucu orta çıkar.

BELİRTİLERİ

Donmaya maruz kalan kısımda şişme morarma görülebilir

İçi su dolu kabarcıklar(bül)ve dolaşım sonucu yaralar

İlk yardım

Ortamdan uzaklaştırılır. Giysiler çıkarttırılır

Sıcak ortama alınır. Üzeri örtülür 15C

Kesinlikle masaj yapılmaz ısı uygulanmaz

Donan bölge istirahat edilir ve sevk edilir alkol içirilmez AAİ (112)aranır.

DONMA

VÜCUDA UUZN SÜRE SOĞUK İLE KARIŞMADAN ÖNCE EL –AYAK –KULAK GİBİ UÇ KISIMLARDAN BAŞLAR,

DOKULARA O2 gitmez

BELİRTİLERİ

GENEL ÜŞÜME

Deride önce kızarma ve morarma

Hareket azlığı

uyşıkluk

Uyku hali

Katılaşma donma-EX

İlk yardım

Uykuya izin verilmez

Masaj yapılmaz

Aktif hareket ettirilir

Alkollü içecekler verilmez

Oda sıcaklığına alınır ve battaniye örtülür

37_40c arası su banyosu yaptırılır önce 20c den başlanır

Bilinç açık ise sıcak içecekler verilir.

AAİ 112 aranır.

ELEKTİRİK ÇARPMASI

Elektrik akımına temas sonucu oluşur. Solunum ve dolaşım sistemini etkiler

Solunum durur_kalp durur-dolaşım durur-ölüm meydana gelir.

Ayrıca yanıklar meydana gelir

Yaş eller ve elbiselerden daha şiddetli geçer

KURTARMA

Doğrudan temas yapılmaz

Ana kaynak-sigorta vb kesilir

İLKYARDIM

İlk yardımın ABC si uygulanır

Gerekirse TYD uygulanır

Hareket ettirilmez

Bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir

AAİ 112 aranır

ZEHİRLENME

Vücudumuza zararlı olan maddelere zehir. Zehirli maddelerin solunum-sindirim veya deri yoluyla vücuda girmesi sonucu sistemlerde oluşan bozukluklarda zehirlenme denir.

1.SOLUNUM YOLUYLA OLAN ( EKZOZ GAZI-TÜP)

Kanın 02 taşıma özelliğini bozan ve hücrelere O2 iletilmesini önler.

BELİRTİLERİ

Boğaz ağrısı-solunum güçlüğü

Baş dönmesi-bilinç bozukluğu

Kulak çınlaması-derinin renginin morarması

İLKYARDIM

Temiz havaya çıkarılır

Bilinç nabız solunum kontrol edilir.

Bilinç açılırsa yan yatırılır

Koma pozisyonu verilir

Gerekirse TYD uygulanır. AAİ 112 ARANIR

SİNDİRİM YOLUYLA

Kana karışması geç olduğundan müdahale şansımız yükselir. Bozuk gıda, tarım ilaçları kimyasal madde. İlaç v.s sonucudur.

Karın ağrısı –kramp

Bulantı

Kusma

İshal

Şuur kaybı

İLKYARDIM

Yaşamsal bulgular kontrol edilir. Kusturulmaz. Gerekirse TYD uygulanır.

Şuur kapalı ise koma pozisyonu verilir

Hangi nedenden dolayı ise sebep olan ilaç, gıda kimyasal madde vb. AAİ ekibine verilmelidir şişesi

Sıvı içecekler verilmez

AAİ 112 aranır

3.DERİ YOLUYLA

Yılan sokması Akrep ısırması v.b gibi

Giysiler çıkartılır

Bol su ile yıkanır

Yaşamsal bulgular kontrol edilip gerekirse müdahale edilir

YILAN SOKMASINDA:

Müsaitse ısırılan yerin üstünden bağlama yapılır.

Kalp seviyesinin altında tutulur

Soğuk uygulama yapılıp sevk edilir

AAİ aranır.

AKREP SOKMASI:

Üstten bağlama yapılır. Kalp seviyesinin altında tutulur. AAİ 112 aranır.

ARI SOKMASI:

Ağız, boğaz bölgesinden sokmuş ise çok tehlikelidir. Ölüm görüle bilir mutlaka AAİ haber verilir.

Buz uygulanır

İğnesi cımbızla çıkarılmaz

BAYILMA

Beynin aniden kansız kalması sonucu gelişen şuur kaybıdır. Kişi birden yığılır, yere düştükten sonra dolaşım düzene girdiğinden beynin beslenmesi normale döner. Kişi normale döner ama hatırlamaz. Bu nedenle bayılmaya geçici bilinç kaybı denir.

NEDENLERİ

Damarların aniden genişlemesi

Dolaşımın yaralanması, kalbe giden kanın azalması

Beynin kansız kalması

Tansiyon düşmesi

Kan şekerinin düşmesi

Mikrop ve zehirli maddelerin kana karışması

BELİRTİLERİ

Aniden gelişen bilinç kaybı ve yere düşme

Deride solukluk, soğuk terleme

Bulantı, kusma

Nabzın zayıf ve hızlı atması

Tansiyon düşmesi

Dudaklarda morarma

İLKYARDIM

Şok pozisyonuna getirilir.25cm ayaklar yukarı

Baş çene manevrası yapılır. Soluk yolu açılır.

Sıkı giysiler gevşetilir.

Solunum kontrolü yapılır. Gerekirse suni solunum yapılır.

Ambulans çağrılır ve sevk edilir.

Belirtiler kayboluncaya kadar kişi ayağa kaldırılmaz, tekrar bayılabilir.

KOMA

Vücuttaki tüm sistemlerin çevresini algılamayacak şekilde işlevsiz kalması sonucu ortaya çıkan derin şuur kaybıdır. Bilinç kaybolmuş, beş duyu organı ve hareket sistemi işlevsizdir.

Koma beyindeki harabiyet’in şiddetiyle orantılı olarak değişik derecelendirir.

1)Bayılma: En hafif geçici bilinç kaybı.

2)Uyartılı: Uyarıcılara duyarlı, sorulara anlamlı cevap, ışık ve esli uyaranlara huzursuz

3)Yarı uykulu: Genel uyuşukluk, uyku hali vardır, uyartılara tepkide bulunur.

4)Yarı bilinçli: Belirtiler daha ağırdır. Doğrudan yapılan uyarılara cevap vermez.

5)Tam bilinçsizlik: Derin uyku hali vardır. Uyarılara cevap yoktur. Refleksler kaybolmuştur.

SEBEPLERİ

Baş yaralanması

Beyin kanaması

Beyin damarındaki tıkanıklık

Boğulmalar

Beyin omurilik sıvısı dolaşımının bozulması

Yüksek ateş

Zehirlenme

Oksijensiz kalma

Bilinçsiz ilaç kullanma

Sıcak çarpması sonra

İLKYARDIM

Öncelikle ilk yardımın A.B.C.yapılır

Sonra komanın nedeni araştırılır112 aranır..

Hızla değerlendirilir.

ŞOK

Dolaşım sisteminin bozulması nedeniyle doku ve hücrelere yeterli oksijen girmemesi sonucu canlılığın azalması olayıdır.

Şok sebebi devam ettiği ve önlem alınmadığı zaman hayatını kaybedebilir.

Şokta yaşamsal bulgular yetersizdir.

Süresine göre iki tiptir.

1-1nci derece şok: Şoku oluşturan etkenin vücutta hemen belirti vermesidir. İlk yardımla çabuk iyileşir.

Nedenleri:

Damar ve organların kılcal damarların aniden genişlemesi

Şiddetli ağrılar

Duygusal ve sosyal gerilim(korku, heyecan v.b)

Tansiyon düşmesi

2-2nci derece şok: Belli bir süre sonra oluşur. İlk yardıma hemen cevap alınmayabilir.

Nedenleri:

Kanama

Aşırı terleme

1. derece şoka zamanında müdahale edilmemesi

Devam ederse komaya hatta ölüme neden olabilir

ŞOK ÇEŞİTLERİ

1-nama şoku ağır travma organ yaralanması ve geniş yanıklar gibi nedenlerle damar bütünlüğünün bozulması sonucu vücut içine ve dışına akmasıdır.

2-sinirsel şok: şiddetli ağrı korku aşırı sevinç heyecan, ilaç alımı zehirler böcek öldüren vb. gibi Sebeplerle damarların genişleyip daralmasını sağlayan sinir sistemi işlevinin bozulması sonucu gelişir.

3-alerjik şok: hayvansal besinler çiçek tozları kimyasal maddeler hayvan ve böcek zehirleri gibi maddelerin vücuda girmesi sonucu vücudun gösterdiği tepkidir. şok belirtileri yanı sıra göz yaşarması kızarması aksırık öksürük deride kırmızı lekeler ve kaşıntı görülür.

4-oksijen yetmezliği şoku: ani gelişen oksijen yetmezliği sonucu oluşur. Solunum sistemi bütünlüğü ve devamlılığını bozulmasına neden olur.

5-kalp şoku: kalbin çalışmasını durduran ve azaltan nedeler sonucu kan ve oksijenin damarlara pompalanmaması sonucu gelişir.

Nedenleri:

Kalp yetmezliği

Kalp damar tıkanıklığı

Kalp durması

Belirtileri:

Soğuk terleme

Deride solukluk

Nefes almada artış

Tansiyon düşmesi

Bilinç kaybı

Koma

Hızlı nabız

ŞOKTA İLK YARDIM UYGULAMASI:

İlk yardımın 4 temel ilkesi vardır

1-soluk yolunu açık tutarak oksijen ihtiyacını sağlamak

2-şok posizyonu verilir. Kan dolaşımı sağlanır.

Ayaklar 30cm yukarı

Vücut ısısı korunur

Acil sevki sağlanır aas 112 aranır

Gerekirse tyd uygulanır.

Şok nedeni araştırılıp derhal mümkünse müdahale edilmeli.

YARA VE YARALANMALAR

Çeşitli nedenlerle vücut dokularının bütünlüğünün bozulması veya kaybına denir

ÇEŞİTLERİ

1.Kütle cisimlerle ezik yara oluşur

2.sivri uçlu cisimlerle: iç organlara kadar ulaşıp kanama yapabilir

3.kesici cisimlerle: kesik yaralar oluşur damar sinir kesilir

4.Ateşli silahlarla: ihbarı mecburdur. Girdiği tüm yerleri zedeler

İLKYARDIM

Hayatı bulgular kontrol edilir ve durumuna göre müdahale edilir.(kanama şok solunum ve benzeri)

Yara ve yaralı dış etkenlerden korunur(gazlı bez örtü)

Yaraya batmış yabancı cisim varsa çıkarılmaz etrafı sabitlenir.

Yaraya uygun pozisyon verilir sevk edilir

ÖNEMLİ BÖLGE YARALANMALARI

1.BAŞ:

BELİRTİLERİ

Açık yara kanama ŞİŞLİK

Bilinç kaybı-koma

Nabız100–120

Göz bebeklerinde uyumsuzluk

Isı artar

Tansiyon yükselir

Gürültülü solunum

İLKYARDIM

Soluk yolu açılır gerekirse TYD uygulanır. Bilinç kapalı ya da kusma varsa koma pozisyonu verilir. AAİ 112 aranır

GÖGÜS:

BELİRTİLERİ

Şiddetli ağrı

Solunumda ağrı

Nabız hızlı

Solunum güçlüğü

Şok belirtileri

İLKYARDIM

Batıcı delici yaralanmalarda yara hemen kapatılır solunum sağlanır şok önlenir ve uygun pozisyonda sevk edilir.

Cisim göğüste ise çıkartılmaz sabitlenir

Yaralı tarafındaki kol sabitlenir askıya alınır yaralıya oturuş pozisyon verilir

Gerekirse TYD sağlanır AAS YE haber verilir

3KARIN

Açık ya da kapalıdır

Belirtileri

Şiddetli yaygın ağrı karın tahta gibi sertleşir.

Kusma

Şok belirtileri

İLK YARDIM

Gerekirse TYD uygulanır.

Şok pozisyonun verilir.

Üzeri örtülür

Yara üzeri temizli bezle örtülür.

Dik ya da paralel oluşuna göre ayaklara pozisyon verilir. Sıcak tutulur cisim varsa çıkarılmaz sabitlenir.

AAS 112 aranır.

KANAMALARIN DURDURULMASI VE KAN DOLAŞIMININ SAĞLANMASI

KANAMA

Kanın herhangi bir sebeple damar dışına akmasıdır. Kan hayati bir sıvıdır. Tüm vücut kan sıvısından yararlanarak işlevini sürdürür.5-7litre olup vücut ağırlığının 1/13 dür. Kanın 1/5 0/020 NİN kaybı sonucu hayati tehlike başlar. Kazalara bağlı bölümlerin başında KANAMALAR gelir.

Kanama çeşitleri:

Atar damar kanaması

Toplardamar kanaması

Kılcal damar kanaması

İç kanaması

1.ATARDAMAR KANAMASI:

Atar damarlardan birisinin kesilmesi yırtılması veya kopması sonucu kanın damar dışına akmasıdır. Atar damar kanamasında kan:

Kırmızı renkte

Fışkırır tarzda

Fışkırma yönü vücudun uç bölümüne doğrudur.

Kısa sürede çok kan kaybettirir. Hayati tehlike vardır. Acilen durdurulmalıdır.

2.TOPLARDAMAR KANAMASI:

Toplardamarlardan birinin kesilmesi yırtılması veya kopması sonucu oluşur. Toplardamar kanamasında kan:

Süreklidir

Koyu kırmızı

Fışkırma yoktur

Hemen durdurulmalıdır

3.KILCAL DAMAR KANAMASI:

İnce kan damarlarındaki kanamadır kanama:

Sızıntı şeklindedir

Kırmızı renktedir

4.İÇ KANAMA:

Kan damarlarını herhangi birinden organ içine organ aralıklarına ve vücut boşluklarına olan kanamadır. Kanama olan organın ismiyle anılır. Mide kanaması, Akciğer kanaması vs…

Mide kanamasında, kahve renkli kan gelir. Akciğer kanamasında taze köpüklü kan ağızdan gelir.

BELİRTİLERİ:

Baş dönmesi

Bulantı

Huzursuzluk

Hızlı solunum

Renk solukluğu

Soğuk soğuk terleme

Göz bebeklerinde genişleme

Solgun deri

Nabız hızlı

Reflekslerde azalma

Koma

İLK YARDIM

Şok pozisyonu alınır, sıcak tutulur, bacaklar en az30cm kaldırılır.

Soluk yolu açık kalması sağlanır. Gerekirse TYD yapılır.

Nabız, solunum, vücut ısısı 15-20dk da bir kontrol edilir.

ACİL SEVKİ SAĞLANMALIDIR

KANAMALARDA GEÇİCİ DURDURMA UYGULAMALARI

1-Kanayan yere elle basma: Kanayan kısmın üzerine direkt elle (hiç bir şey yoksa)mendil vs ya da ilk yardım çantası varsa gazlı bez konulup parmakla direkt basınç yapılır.

2-Parmakla basınç: Büyükatardamar kanamalarında fışkırarak akan kanı durdurmak belirli noktalara basınç yapmakla başarılı olunabilir. Kalbe yakın taraftaki üst kısımdan sıkıştırılması ile yapılır.

Basınç noktaları:

Şah damarı

Kulak üst iç bölgesi

Karın orta ön noktası

Kasık noktası

3-Kanayan yeri kalp seviyesinden yukarıda tutma: Kanama durdurma yöntemlerinden biridir. Kalp seviyesinden yukarı olursa kan basıncı azalır. Diğer uygulama yöntemleri ile uygulanırsa başarı daha fazla olur.

4-Basınçlı sargı ile kanamayı durdurma: Kanayan yer sargı bezi ile sıkıca sarılırsa kanama durur. Sargı bezi 2–3 defa sarılır. Gazlı bez rulo yapılır. Kanayan yere konulur. Sargı bezi ile sıkıca sarılırsa durdurma daha etkilidir.

5-Turnike ile kanı durdurma:

Tek kemik olan yere(kollarda, uylukta)

Kol bacak kesimleri kopması ve doku kayıpları olan yaralanmalarda kullanılır.

En az 5-6cm genişlikte olmalıdır. Üçgen sargı, rulo sargı, tansiyon aletinin manşonu, kravat, geniş kemer pantolon parçası gömlek kolu v.b şeyler kullanılır.

Kesinlikle kablo, halat parçası-plastik hortum-ayakkabı bağı, tel ve ip kullanılmaz.

Uygulaması:

Damar belirlenir, rulo tampon yerleştirilir, katlanmış üçgen sargı ile sarılır, bir tek düğüm atılır. 20-25cm çubuk bulunur ve çubuk üzerinden üçgen sargının kolları ile iki düğüm atılır. Çubuk çevrilir kan duruncaya kadar devam edilir. Çubuk tespit edilir, saat-dakika yazılır. T işareti taşıyan işaret yerleştirilir.

20dk da bir 5–10 sn gevşetilir, kanama olmasın diye elle basınç yapılır.

Turnikeye 2,5 saatte müdahale edilmelidir.

Turnikenin 1 saat kalması en uygunudur. Süre azaldıkça gevşeme aralığı kısalmalı.

Acilen sevk edilmeli, sevk esnasında uygulama zamanı ve gevşeme aralıklarını yazıp zevk etmelidir.

Sevk’e kadar 5–15dk da bir kontrol edilmelidir.

AAS 112 aranır.

Hasta/yaralı taşınmasında genel kurallar nelerdir?

Hasta/yaralı taşınmasında ilkyardımcı kendi sağlığını riske sokmamalıdır,
Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak için aşağıdaki kurallara uygun davranmalıdır,
Hasta/yaralıya yakın mesafede çalışılmalıdır,
Daha uzun ve kuvvetli kas grupları kullanılmalıdır,
Sırtın gerginliğini korumak için dizler ve kalçalar bükülmelidir (Omurilik yaralanmaları riskini azaltır),
Yerden destek alacak şekilde her iki ayağı da kullanarak biri diğerinden biraz öne yerleştirilmelidir,
Kalkarken, ağırlığı kalça kaslarına vererek dizler en uygun biçimde doğrultulmalıdır,
Baş her zaman düz tutulmalı, homojen ve düzgün bir şekilde hareket ettirilmelidir,
Yavaş ve düzgün adımlarla yürümek gerekir, adımlar omuzdan daha geniş olmamalıdır,
Ağırlık kaldırırken karın muntazam tutulup kalçayı kasmak gerekir,
Omuzlar, leğen kemiğinin ve omuriliğin hizasında tutulmalıdır,
Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalıdır,
Hasta/yaralı mümkün olduğunca az hareket ettirilmelidir,
Hasta/yaralı baş-boyun-gövde ekseni esas alınarak en az 6 destek noktasından kavranmalıdır,
Hasta/yaralı taşımak mükemmel bir ekip çalışması gerektirir,
Tüm hareketleri yönlendirecek sorumlu bir kişi olmalı, bu kişi hareketler için gereken komutları (dikkat, kaldırıyoruz gibi) vermelidir. Bu kişi genellikle ağırlığın en fazla olduğu ve en fazla dikkat edilmesi gereken bölge olan baş ve boyun kısmını tutan kişi olmalıdır.

Acil taşıma teknikleri nelerdir?

Genel bir kural olarak, hasta/yaralının yeri değiştirilmemeli ve dokunulmamalıdır. Olağanüstü bir tehlike söz konusuysa, taşıdığı her türlü riske rağmen acil taşıma zorunludur.
En kısa sürede yaralılar güvenli bir yere taşınmalıdır.

Sürükleme yöntemleri nelerdir?

Hasta/yaralının sürüklenmesi, oldukça faydalı bir yöntemdir. Özellikle, çok kilolu ve iriyarı kişilerin taşınması gerekiyorsa; dar, basık ve geçiş güçlüğü olan bir yerden çıkarmalarda herhangi bir yaralanmaya neden olmamak için seçilebilecek bir yöntemdir. İlkyardımcının fiziksel kapasitesi göz önünde bulundurulmalıdır. Mümkünse battaniye kullanılmalıdır.

Sürükleme yöntemleri şunlardır:

Ayak bileklerinden sürükleme
Koltuk altından tutarak sürükleme

Araç içindeki yaralıyı taşıma

(RENTEK manevrası) tekniği nedir?

Kaza geçirmiş yaralı bir kişiyi eğer bir tehlike söz konusu ise omuriliğine zarar vermeden çıkarmada kullanılır. Bu uygulama solunum durması; yangın tehlikesi gibi olağanüstü durumlarda uygulanacaktır. Öncelikle;

Hasta/yaralının ayaklarının pedalların arasına sıkışmamış olduğundan emin olunmalıdır ve varsa emniyet kemeri çıkartılmalıdır.

Daha sonra;

İlkyardımcı, yaralıya yan taraftan yanaşır,
Bir eliyle yaralının kolunu, diğer eliyle de çenesini kavrayarak boyun tespiti yapar,
Yaralının baş-boyun-gövde eksenini mümkün olduğunca hareket ettirmeden bütün halinde araçtan dışarı çeker,
Yaralı dışarı alındıktan sonra yavaşça yere veya sedyeye konur.

Kısa mesafede süratli taşıma teknikleri nelerdir?

1-Kucakta taşıma:

Bilinci açık olan çocuklar ve hafif yetişkinler için kullanışlı bir yöntemdir. Bir ilkyardımcı tarafından uygulanır.

Bir elle yaralı dizlerinin altından tutularak destek alınır,
Diğer elle gövdenin ağırlığı yüklenerek sırtından kavranır,
Yaralıya kollarını ilkyardımcının boynuna dolaması söylenebilir. Bu yaralının kendini güvende hissetmesini sağlar,
Ağırlık dizlere verilerek kalkılır.

2-İlkyardımcının omzundan destek almak:

Hafif yaralı ve yürüyebilecek durumdaki hasta/yaralıların taşınmasında kullanılır. Bir ilkyardımcı tarafından uygulanır. Bu yöntem iki kişi ile de uygulanabilir.

Yaralının bir kolu ilkyardımcının boynuna dolanarak destek verilir,
İlkyardımcı boşta kalan kolu ile hasta/yaralının belini tutarak yardım eder.

3-Sırtta taşıma:

Bilinçli hastaları taşımada kullanılır. Bir ilkyardımcı tarafından uygulanır.

İlkyardımcı hasta/yaralıya sırtı dönük olarak çömelir ve bacaklarını kavrar,
Hasta/yaralının kolları ilkyardımcının göğsünde birleştirilir,
Ağırlık dizlere verilerek hasta/yaralı kaldırılır.

4-Omuzda taşıma ( İtfaiyeci yöntemi) :

Yürüyemeyen ya da bilinci kapalı olan kişiler için kullanılır. Bir ilkyardımcı tarafından uygulanır. İlkyardımcının bir kolu boşta olacağından merdiven ya da bir yerden rahatlıkla destek alınabilir.

İlkyardımcı sol kolu ile omuzun dan tutarak hasta/yaralıyı oturur duruma getirir,
Çömelerek sağ kolunu hasta/yaralının bacaklarının arasından geçirir,
Hasta/yaralının vücudunu sağ omzuna alır,
Sol el ile hasta/yaralının sağ elini tutar, ağırlığı dizlerine vererek kalkar,
Hasta/yaralının önde boşta kalan bileği kavranarak hızla olay yerinden uzaklaştırılır.

5-İki ilkyardımcı ile ellerin üzerinde taşıma

(Altın Beşik Yöntemi) :

Hasta/yaralının ciddi bir yaralanması yoksa ve yardım edebiliyorsa iki, üç, dört elle altın beşik yapılarak taşınır.

İki elle: İki ilkyardımcının birer eli boşta kalır, bu elleri birbirlerinin omzuna koyarlar, diğer elleri ile bileklerinden kavrayarak hasta/yaralıyı oturturlar.

Üç elle: Birinci ilkyardımcı bir eli ile ikinci ilkyardımcının omzunu kavrar, diğer eli ile ikinci ilkyardımcının el bileğini kavrar. İkinci ilkyardımcı bir el ile birinci ilkyardımcının bileğini, diğer eli ile de kendi bileğini kavrar.

Dört elle: İlkyardımcılar bir elleri ile diğer el bileklerini, öbür elleri ile de birbirlerinin bileklerini kavrarlar.

6-Kollar ve bacaklardan tutarak taşıma:

Hasta/yaralı bir yerden kaldırılarak hemen başka bir yere aktarılacaksa kullanılır. İki ilkyardımcı tarafından uygulanır.

İlkyardımcılardan biri sırtı hasta/yaralıya dönük olacak şekilde bacakları arasına çömelir ve elleri ile hasta/yaralının dizleri altından kavrar. İkinci ilkyardımcı hasta/yaralının baş tarafına geçerek kolları ile koltuk altlarından kavrar. Bu şekilde kaldırarak taşırlar.

7-Sandalye ile taşıma:

Hasta/yaralının bilinçli olması gereklidir. Özellikle merdiven inip çıkarken çok kullanışlı bir yöntemdir. İki ilkyardımcı tarafından uygulanır.

Bir ilkyardımcı sandalyeyi arka taraftan, oturulacak kısma yakın bir yerden, diğer ilkyardımcı sandalyenin ön bacaklarını aşağı kısmından kavrayarak taşırlar.

Sedye üzerine yerleştirme teknikleri nelerdir?

1-Kaşık tekniği:

Bu teknik hasta/yaralıya sadece bir taraftan ulaşılması durumunda üç ilkyardımcı tarafından uygulanır.

İlkyardımcılar hasta/yaralının tek bir yanında bir dizleri yerde olacak şekilde diz çökerler,
Hasta/yaralının elleri göğsünde birleştirilir,
Birinci ilkyardımcı baş ve omzundan, ikinci ilkyardımcı sırtının alt kısmı ve uyluğundan, üçüncü ilkyardımcı dizlerinin altından ve bileklerinden kavrar. Daha sonra kendi ellerini hasta/yaralının vücudun altından geçirerek kavrarlar,
Başını ve omzunu tutan birinci ilkyardımcının komutu ile tüm ilkyardımcılar aynı anda hasta/yaralıyı kaldırarak dizlerinin üzerine koyarlar,
Sonra uyumlu bir şekilde ayağa kalkarlar,
Aynı anda tek bir hareketle hasta/yaralıyı göğüslerine doğru çevirirler ve aynı anda düzgün bir şekilde sedyeye koyarlar.

2-Köprü tekniği:

Hasta/yaralıya iki taraftan ulaşılması durumunda dört ilkyardımcı tarafından yapılır.

İlkyardımcılar bacaklarını açıp, hasta/yaralının üzerine hafifçe çömelerek yerleşirler,
Birinci ilkyardımcı başı koruyacak şekilde omuz ve ensesinden, ikinci ilkyardımcı kalçalarından, üçüncü ilkyardımcı da dizlerinin altından tutar,
Birinci ilkyardımcının komutu ile her üç ilkyardımcı hastayı kaldırırlar,
Dördüncü ilkyardımcı sedyeyi arkadaşlarının bacakları arasına iterek yerleştirir ve ·hasta/yaralı sedyenin üzerine konulur.

3-Karşılıklı durarak kaldırma:

Omurilik yaralanmalarında ve şüphesinde kullanılır. Üç ilkyardımcı tarafından uygulanır.

İki ilkyardımcı hasta/yaralının göğüs hizasında karşılıklı diz çökerler,
Üçüncü ilkyardımcı hasta/yaralının dizleri hizasında diz çöker,
Hasta/yaralının kolları göğsünün üzerinde birleştirerek, düz yatması sağlanır,
Baş kısımdaki ilkyardımcılar kollarını baş-boyun eksenini koruyacak şekilde hasta/yaralının sırtına yerleştirirler,
Hasta/yaralının dizleri hizasındaki üçüncü ilkyardımcı kollarını açarak hasta/yaralının bacaklarını düz olacak şekilde kavrar. Verilen komutla, tüm ilkyardımcılar hasta/yaralıyı düz olarak kaldırarak sedyeye yerleştirirler.

Sedye ile taşıma teknikleri nelerdir?

Sedye ile taşımada genel kurallar şunlardır:

Hasta/yaralı battaniye ya da çarşaf gibi bir malzeme ile sarılmalıdır,
Düşmesini önlemek için sedyeye bağlanmalıdır,
Başı gidiş yönünde olmalıdır,
Sedye daima yatay konumda olmalıdır,
Öndeki ilkyardımcı sağ, arkadaki ilkyardımcı sol ayağı ile yürümeye başlamalıdır (Sürekli değiştirilen adımlar sedyeye sağlam taşıma sağlar),
Daima sedye hareketlerini yönlendiren bir sorumlu olmalı ve komut vermelidir,
Güçlü olan ilkyardımcı hasta /yaralının baş kısmında olmalıdır.

1-Sedyenin iki kişi tarafından taşınması:

Her iki ilkyardımcı çömelirler, sırtları düz, bacakları kıvrık olacak şekilde sedyenin iki ucundaki iç kısımlarda dururlar,
Komutla birlikte sedyeyi kaldırırlar ve yine komutla dönüşümlü adımla yürümeye başlarlar,
Önde yürüyen yoldaki olası engelleri haber vermekle sorumludur.

2-Sedyenin dört kişi tarafından taşınması:

Yaralının durumu ağır ise yada yol uzun, zor ve engelli ise sedye 4 kişi ile taşınmalıdır,

İlkyardımcıların ikisi hasta/yaralının baş, diğer ikisi ayak kısmında sırtları dik, bacakları bükülü olarak sedyenin yan kısımlarında çömelirler. Sedyenin sapından tutarlar ve yukarı komutu ile sedyeyi kaldırırlar,
Sedyenin sol tarafından tutan ilkyardımcılar sol, sağ tarafındakiler sağ adımlarıyla yürümeye başlarlar,
Dar bölgeden yürürken ilkyardımcılar sırtlarını sedyenin iç kısmına vererek yerleşirler,
Merdiven, yokuş inip çıkarken sedye mümkün olabilecek en yatay pozisyonda tutulmalıdır. Bunun için ayak tarafındakiler sedyeyi uyluk hizasında, baş tarafındakiler omuz hizasında tutmalıdır.

3-Bir battaniye ile geçici sedye oluşturma: Tek bir battaniye ile sedye oluşturmada ise battaniye yere serilir kenarları rulo yapılır. Yaralı üzerine yatırılarak kısa mesafede güvenle taşınabilir.

4-Bir battaniye ve iki kirişle geçici sedye oluşturma:

Yeterli uzunlukta iki kiriş ile sedye oluşturmak mümkündür.

Bir battaniye yere serilir,
Battaniyenin 1/3'üne birinci kiriş yerleştirilir ve battaniye bu kirişin üzerine katlanır,
Katlanan kısmın bittiği yere yakın bir noktaya ikinci kiriş yerleştirilir,

Battaniyede kalan kısım bu kirişin üzerini kaplayacak şekilde kirişin üzerine doğru getirilir, Hasta/yaralı bu iki kirişin arasında oluşturulan bölgeye yatırılır.

Önka güvenlik ten alıntıdır